Sana Desem ki...

12. yüzyılın meşhur âlim ve sûfilerinden Feridüddin Attar k.s. hazretleri Esrarnâme adlı eserinde şöyle nasihat eder:

Kardeşim! Mal, mülk ve servetle mağrur olma. Dünya senin gibi nicelerini gördü. İbadet edilmeye layık olan ancak Cenâb-ı Hak’tır. Bütün kalbinle O’na yönel. Her işinde O’nu an, bir an bile O’ndan gafil olma. Bir işte yardım isteyeceksen O’ndan iste. Çünkü sığınacak başka kapın yok.

Dilini boş konuşmaya alıştırma. Otuz iki dişinle otuz iki gem vur ona. Önce düşün, sonra konuş. Gereksiz yere soru sormaktan ve faydasız sözlerden kaçın. Tatlı dilli ol. Çünkü her iyiliğin esası güzel konuşmaktır.

Günahlardan sakın ve bedenini ibadetlere alıştır. Çünkü günahlar ibadetlerin nurunu alıp götürür. Asla katı olma. Çabuk öfkelenip kimsenin kalbini kırma.

İçinden ateş püskürüp kin tutma. Yoksa gece gündüz kendini yakar durursun. Dünyaya hırs ile bağlanıp temiz kalbini bedeninden usandırma. Şartlar ne olursa olsun yalan söyleme. Çünkü yalan büyük günahlardandır.

Haset, ahlâkında yer ederse gönlün hayattan tat alamaz. Bir işi isteksiz yapacaksan, nasıl sonlanacağına iyi bak. Sabırdan yana kalbin hasta ise sabretmeyi öğren; her şeyin bir vakti vardır. Kendine bir yoldaş ararsan, yarın üzülmemek için akıllı birini seç.

Taş misali ağır ve vakarlı ol; boş yere konuşma. Yağ gibi hafif ve duracağı yeri bilmeyenlerden olma. Aklını kullanırsan olgunlaşırsın; şehvete kapılırsan her işinde kendini kaybedersin.

Yaşlılara hürmet et; yaşlanınca ne demek istediğimi anlarsın. Büyüklerin sözleri kulağına küpe olsun; her bir nükteden yüz ders çıkar. Emek vermiş, sıkıntı çekmiş hüner sahibi kimselerden öğrendiğin her bilgi için bir hazine bağışlasan yeridir. Tanıdığın, tanıştığın birini küçük düşürerek rezil etme. Sana güzel bir söz söylendiğinde üzerinde düşün; ben bunu daha önce duymuştum, deme.

Kötü sözlü kimseyi yanına yaklaştırma! Gün gelir, sana da kötü konuşur. Katı kalplilerle hiçbir zaman işin olmasın. Çünkü ömrünü tüketir. Sana kötülüğün nasıl yapılacağını söylemeye kalkan olursa hemen yanından uzaklaştır, konuşmasına izin verme. Gıybet edenden uzak dur; yoksa seni de diline dolar. Kimsenin ayıbını açık etme. Yüce Mevlâ en iyi bilendir. Herkesi kendinden üstün bil. Kimse hakkında kötü düşünme, hayır dile. Yumuşak huylu ol; tevazunla en küçükten bile küçük ol.

Herkese merhametle yaklaş, güneş gibi etrafına ışık saç. Gönül hanende saadet istersen kalbini kalp ehline dost eyle. Harama bakmaktan sakın. Tek bir bakışla yüzlerce günah yükünün altına girme.